Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreteri başyardımcısı görevindeyken, Ermeni meselesini derinliğine inceleme fırsatını buldum. Konunun uzmanları ile sorunun boyutlarını tartışarak, neler yapılması gerektiğini düşündük.  Bu vesile ile, yokluğunu her an hissettiğim Büyükelçi Gündüz Aktan’la tanışma ve çalışma şansına sahip oldum. Çok erken yaşlarda kaybettiğimiz Gündüz Aktan, her konuda kendini inanılmaz seviyede yetiştirmiş, mükemmel bir insandı.  Bu süreçte bazı tespitlerimiz oldu: Sözde soykırım iddialarına karşı etkili bir mücadele için, karşı faaliyetlerin bir merkezden planlanması, koordine ve kontrol edilmesi gerekliydi. Bu amaçla; “Sözde Soykırım İddiaları ile Mücadele Koordinasyon Kurulu”nun kurulması, Milli Güvenlik Kurulu tarafından Bakanlar Kurulu’na tavsiye edildi. Kurul oluşturuldu, çalışmalara başlandı.  Ermeni konusuna ilişkin yazılmış çok sayıda kitap vardı. Ancak, tarihi araştırmalar dağınıklıktan kurtularak, planlı ve programlı şekilde yürütülmeliydi. Bu arada, bana göre; Ermeni konusunu incelemek isteyenler okumaya şu iki kitaptan başlamalıdırlar. Birincisi; Esat Uras’ın Tarihte Ermeniler ve Ermeni Meselesi, ikincisi ise Kâmuran Gürün’ün Ermeni Dosyası’dır.  Yıllar sonra, Ermeni konusuna ilişkin bilgilerimi ve önerilerimi bir kitap haline dönüştürmeye karar verdim. Bu kitap iki özelliğe sahip olmalıydı. Hem oldukça karmaşık olan bu konu mümkün olduğu kadar kolay okunabilmeli, hem de okuyanları bu konuyu dünyanın herhangi bir yerinde, herkesle tartışabilecek seviyede bilgi ile donatabilmeliydi.  Bu zor hedefe ne kadar ulaşabildim? Bunu okuyucuların takdirine bırakıyorum.  Ocak 2015’te Nasıl Bir Türkiye adlı kitabım yayımlandı. Birkaç ay sonra, yeni bir kitap daha yayımlamak ne kadar doğrudur bilemiyorum. Ancak, 2015 yılının “Tehcir”in 100. yılı olması nedeniyle bu sürece bir katkıda bulunmak amacıyla elinizdeki kitabı sizlere sunmayı uygun gördüm.  Kitap üç bölümden oluşmaktadır: Birinci Bölüm’de; Ermeni konusunun tarihi geçmişi incelenmektedir. Bu bölümde, özellikle tehcir kararının hangi şartlar altında, neden alındığı ve nasıl uygulandığı konularına açıklık getirilmeye çalışılmıştır. Soykırım Suçunun Önlenmesine ve Cezalandırılmasına İlişkin Birleşmiş Milletler Sözleşmesi’nin değerlendirilmesi de, bu bölüm içinde yer almaktadır.  Ermenilerin, Türkiye’ye yönelttiği suçlamalara karşı gerçeklerin anlatılması ise kitabın İkinci Bölümü’nü oluşturmaktadır. Ermenilerin kendi görüşlerini dünya kamuoyuna kabul ettirmek amacıyla sıkça başvurdukları bazı kitaplar vardır. Bu kitapların başında Mavi Kitap gelmektedir. Büyükelçi Morgenthau’unun Öyküsü, Aram Andonian’ın Naim Bey’in Anıları da Ermeniler tarafından referans olarak kullanılan kitaplar arasındadır. Bu kitapların “propaganda amaçlı” yazıldığı çok kimse tarafından biliniyor ve ifade ediliyorsa da, kitaplar hakkında tartışma seviyesinde çok kimsenin yeterli bilgiye sahip olmadığı da bir gerçektir. O nedenle, bu bölümde okuyuculara belirli bir seviyede bilgi sunulmaya çalışılmıştır.  Şinasi Orel ve Süreyya Yuca’nın Ermenilerce Talat Paşa’ya Atfedilen Telgrafların Gerçek Yüzü; Heath W. Lowry’nin Büyükelçi Morgenthau’nun Öyküsünün Perde Arkası; Hikmet Özdemir’in Arnold Toynbee’nin Ermeni Sorununa Bakışı; Guenter Lewy’nin Osmanlı Ermenilerine Ne Oldu? adlı çok değerli çalışmaları, bu konudaki bilgilerini genişletmek isteyenlere özellikle tavsiye edilir.  Ermeni konusu denilince, elbette Justin McCarthy’nin bu konuya ilişkin olağanüstü çalışmalarını da hatırlamamız gerekiyor.  Genel Bakış başlığıyla sunduğumuz Üçüncü Bölüm ise; değerlendirme ve ulaşılan sonuçları kapsamaktadır. Bilgi ve tecrübelere dayanılarak bu bölümde öneriler yapılmaya çalışılmıştır.  Önerimi kırmayarak, kitaba önsöz yazmayı kabul eden Türkiye’nin yetiştirdiği en değerli tarihçilerden biri ve aynı zamanda dostum olan Prof. Dr. İlber Ortaylı’ya ve bu kitabın hazırlanmasında taslakları okuyarak görüş ve önerilerini bana ileten değerli silah arkadaşım Yalçın Ataman’a sonsuz teşekkürlerimi sunarım.

İlker Başbuğ 

2015 Nisan, İstanbul